In het nieuws horen we dat meer en meer mensen overgewicht hebben en van de volwassenen is ondertussen te zwaar.
Dit komt soms door genetische en medische redenen, maar vaak beseffen mensen echter niet wat de invloed van ongezond eten is.
Hierdoor eet je makkelijk teveel terwijl je nog steeds honger hebt. En dat terwijl de verpakking zegt dat het gezond voor je is!
Diëten zijn ook beruchte dikmakers en door alle tegenstrijdige berichten over voedsel weten veel mensen vaak ook niet meer wat wel en niet waar is.
Genetisch bepaald
Bij ~5% van de mensen is overgewicht echt genetisch bepaald. Zo hebben sommigen bijvoorbeeld altijd honger en hebben anderen van nature een trage stofwisseling.
Voor deze mensen is het moeilijker om op gewicht te blijven.
Veel mensen hebben hiernaast ook aanleg om te zwaar te worden, doordat dit er in het verleden zorgde dat we makkelijker voldoende vetreserves konden opbouwen voor schaarse tijden.
Die schaarse tijden zijn er nu gelukkig niet meer voor de meesten, maar het overlevingsmechanisme bestaat natuurlijk nog wel.
Als iemand die zelf aanleg heeft voor overgewicht, kan ik je verzekeren dat het met een gezonde leefstijl en de juiste informatie wel heel goed mogelijk is.
Medische redenen
Medicijngebruik, maar ook een ziekte en slaapgebrek, kan hier een rol spelen.
Antidepressiva, reuma-medicatie en prednison. Buiten deze bekende boosdoeners zijn er meer medicijnen die het haast onmogelijk maken om op gewicht te blijven.
Een andere medische reden waar je aan kan denken, als je (opeens) zwaar overgewicht krijgt, is een te trage schildklier. Het vasthouden van vocht, het metabolisch syndroom en een bepaald type van diabetes kunnen ook voor overgewicht zorgen. Een gebrek aan bepaalde hormonen of een genmutatie kan vanaf jongs af aan ook voor overgewicht zorgen.
Hiernaast wordt de link tussen milieuvervuiling, microplastics en overgewicht steeds groter en dat is helaas niet iets waar we zelf heel veel aan kunnen doen.
Vermoed je dat je overgewicht (deels) een medische oorzaak heeft? Bespreek dit dat dan met je huisarts.
Komt het overduidelijk door je medicatie? Een ander merk kan minder bijwerkingen hebben en bespreek ook met je behandelend arts of je het nog wel (in deze dosering) nodig hebt.
Emotionele redenen
Een deel van de mensen met overgewicht eten teveel doordat ze niet goed met hun emoties en/of stress om kunnen gaan. Anderen kunnen alleen iets vieren met calorierijk eten.
Als dit af en toe gebeurt, dan kan dit weinig kwaad. Als dit echter een paar keer per week gebeurt dan wordt het erg toch erg lastig om de kilo’s eraf te houden.
(Crash)diëten
Het volgen van (crash)diëten kan de stofwisseling verlagen (zie het jojo-effect).
Overgewicht door de jaren heen.
Buiten de bovenstaande oorzaken, eten veel mensen met overgewicht de verkeerde dingen en/of eten ze netjes volgens de verouderde richtlijnen waardoor het gewicht er langzaam maar zeker aan kruipt.
Zo kan 1 blikje normale cola per dag teveel voor een gewichtstoename van een kilo per jaar zorgen, maar kan telkens een dropje of koekje nemen er ook ongemerkt voor zorgen dat je veel teveel eet.
Wat er tussendoor wordt gegeten hoeft natuurlijk niet eens ongezond te zijn.
Veel gezondheidsprofessionals verkondigen nog steeds de mythe dat je tussendoortjes MOET eten om je stofwisseling hoog te houden.
Het enige wat tussendoortjes doen is ervoor zorgen dat je meer vet opslaat (dit geldt ook voor drankjes) en je kunt de voedzame tussendoortjes beter aan je maaltijden toevoegen, zodat je alsnog alles binnenkrijgt wat je nodig hebt.
Het is natuurlijk heel erg makkelijk om verkeerd te eten. Je kan tenslotte bijna overal wel wat te eten kopen en onze omgeving is dan ook obesogeen (dikmakend) ingericht waardoor we telkens worden verleid om iets te eten of te drinken. De meerderheid hiervan is ongezond en 70% van het voedsel uit de supermarkt is zelfs ongezond!
Ongezond voedsel is ook nog eens heel erg goedkoop (vooral als je kijkt naar de hoeveelheid calorieën per 100 gram) waardoor de keuze voor iedereen die het niet zo breed heeft al snel gaat naar de meer betaalbare producten (zo kan je gezond eten op een budget).
Hiernaast wordt je aan alle kanten ook nog eens beïnvloed door misleidende claims op verpakkingen waardoor het ook nog eens gezond lijkt.
En wil je het gewicht er weer afkrijgen?
Dan volg je toch gewoon een dieet. Er zijn er genoeg en de één klinkt nog veelbelovender dan de ander. Helaas werken die door het jojo-effect vooral averechts. (Lees hier meer over factoren die je gewicht kunnen beïnvloeden.)
Vroeger waren het voornamelijk volwassenen en ouderen die last hadden van overgewicht. Tegenwoordig begint het helaas steeds vroeger en als je aanleg hebt, dan is het natuurlijk extra makkelijk om aan te komen.
Baby’s
Sommige baby’s zijn bij hun geboorte al erg stevig.
Erfelijke aanleg speelt hier vaak een rol, maar met een goede voeding zal hij of zij hier vanzelf uitgroeien.
De meerderheid van de baby’s met overgewicht wordt echter overvoed. Hoe vaak zien we niet dat een baby al lekker een patatje toegestopt krijgt…
Het begint vaak onschuldig: volgens de voorschriften van het consultatiebureau krijgt de baby niet genoeg binnen en daardoor geven de ouders hem of haar maar wat extra eten en blijven ze dit doen, omdat ze bang zijn dat hun kind ondervoed zal worden.
Een andere mogelijkheid is dat de baby in het begin een moeilijke eter is waardoor de ouders al blij zijn dat hij of zij überhaupt wat eet. Dit kan echter ook ongemerkt omslaan naar overvoeding en overgewicht.
Kinderen
Kinderen lopen tegen hetzelfde probleem aan als baby’s. Omdat ze veel beter om eten kunnen vragen, zijn ze vaak moeilijk te weerstaan voor de ouders.
Slechte eetgewoontes van de ouders zijn hiernaast een belangrijke factor; kinderen kopiëren namelijk het gedrag van hun ouders.
Andere ouders zijn weer te streng en vinden dat het kind altijd zijn of haar bord moet leegeten. Hierdoor wordt overgewicht makkelijk in de hand gewerkt. Het natuurlijke verzadigingsgevoel zal dan namelijk verdwijnen en het kind zal altijd teveel eten.
Andere factoren zijn stress en tijdgebrek. Door het drukke leven van de ouders wordt de televisie vaak als oppas gebruikt en daar hoort uiteraard een zak chips bij. Of er is geen tijd voor een verantwoorde maaltijd en de snackbar is toch om de hoek…
Grootouders, ooms en tante’s willen het kind ook nog wel eens wat lekkers toestoppen en als ze regelmatig oppassen of om de hoek wonen dan kan dit een probleem worden.
En dan is er nog emotioneel eten dat door bijvoorbeeld een traumatische ervaring kan worden veroorzaakt.
Tieners
Voor tieners is het nog makkelijker om overgewicht te krijgen. Ze krijgen zakgeld of verdienen zelf al wat bij en er is genoeg lekkers op school te halen of bij de supermarkt om de hoek.
Zelfs als ze een gezonde lunch van huis uit krijgen is het natuurlijk niet stoer om die op te eten en wordt het liever weggegooid. Ze eten liever, net als de rest, een patatje of sauzijzenbroodje.
Het leven wordt ook steeds stressvoller en vaak worden emoties weg gegeten. Vooral tieners die al overgewicht hebben, hebben een grote kans om gepest te worden. Hierdoor gaan ze vaak nog meer eten en worden ze nog zwaarder en ongelukkiger.
Vetcellen verdwijnen ook amper, dus alles wat ze nu meeslepen, maakt het later nog moeilijker om af te vallen.
Volwassen
Veel volwassenen krijgen overgewicht, als ze dit nog niet hadden, doordat ze verkeerd eten en de vele leugenachtige voedingsclaims geloven.
Ze gaan het huis uit en koken hun eigen potje, maar doordat ze niet weten wat ze nodig hebben, of het niet kunnen betalen, eindigen ze al snel met niet volwaardige maaltijden. Hierdoor blijven ze honger jouden door de voedingsstoffentekorten die dan ontstaan en dan helpt het hebben van aanleg natuurlijk ook niet mee.
Hiernaast is het natuurlijk ook makkelijk om maar gewoon iets te bestellen na de zoveelste veels te drukke dag. Werk of relaties kunnen ook nog eens voor stress(eten) zorgen.
Vooral na het 60ste levensjaar kan het moeilijk zijn om een gezond gewicht te behouden, omdat de stofwisseling vertraagt.
Met het ouder worden neemt ook de kans op bewegingsremmende kwalen, zoals reuma toe, net als dikmakende medicatiegebruik voor diverse andere kwalen.
Voor vrouwen is het dankzij overgang nog eens extra moeilijk.
De vrouwelijke hormonen nemen af (dit kan al beginnen rond hun 35ste), waardoor onder andere de vetverdeling verandert en ze vaak een buikje krijgen (visceraal vet).
Ook krijgen ze vaak meer trek dankzij de veranderde hormoonhuishouding en slaapproblemen.
Ouderen
Voor ouderen is het nog het moeilijkst om op gewicht te blijven. Ze hoeven vaak niet meer te werken, ze krijgen (meer) lichamelijke beperkingen en hun spiermassa neemt af. De smaak wordt ook minder en er wordt, vooral als de partner overleden is, minder uitgebreid en gezond gekookt.
Sommigen vereenzamen en dit kan emotioneel eten weer in de hand werken. Als ze nog geen overgewicht hadden dan neemt de kans hierop aanzienlijk toe.
De kans op ondergewicht kan hierdoor trouwens ook juist toenemen.
Wat kan je doen tegen overgewicht?
Gezond eten, met voor jou de juiste porties, niet de hele dag lang en zonder tussendoortjes, is het enigste wat bij iedereen werkt en op lange termijn blijft werken.
Voldoende bewegen helpt hierbij om ervoor te zorgen dat je spiermassa niet teveel afneemt. Als je niet voldoende kunt bewegen kijk dan eens naar wat je wel kunt.
Je mentaal goed voelen en goed om kunnen gaan met stress is hier zeer belangrijk bij, dus pak je emotie-eten aan en zorg er ook voor dat je voldoende rust, slaap en ontspanning krijgt.
Als dit allemaal te overweldigend klinkt en je niet weet waar je het best kunt beginnen, aarzel dan niet om contact met me op te nemen voor mijn hulp.
Als Gewichtsconsulent zal ik je begeleiden naar een gezond(er) gewicht en vooral naar een gezonde leefstijl die makkelijk vol te houden is.
Het is voor velen al een verademing om met iemand over de gewichtsproblemen te kunnen praten.
Luister ook naar mijn podcast aflevering: “Het effect van de obesogene omgeving.”