Eetstoornissen

Eetstoornissen zijn psychische aandoeningen die steeds vaker lijken voor te komen. De media, met het onrealistische schoonheidsideaal, wordt vaak de schuld gegeven, maar er zijn meer factoren die ervoor zorgen dat voedsel een obsessie wordt.
In dit blog zal ik de bekendste kort behandelen.

Anorexia Nervosa

Anorexia Nervosa betekent letterlijk “gebrek aan eetlust door een nerveuze oorzaak”. Deze benaming klopt niet, omdat mensen met anorexia meestal wel degelijk een eetlust hebben, maar het negeren.
Veel Anorexiapatiënten zijn bang om dik te worden en hebben door hun obsessie met eten en hun lichaam een verstoord lichaamsbeeld gekregen. Zo blijven ze zichzelf als dik zien, terwijl ze (extreem) mager zijn.
Andere Anorexiapatiënten durven niet op te groeien. Hun veranderde lichaam en toenemende verantwoordelijkheden zijn teveel voor ze. Door zo min mogelijk te eten, blijft hun lichaam tenger en klein zoals dat van een kind.

Er zijn verschillende hypothesen over de oorzaken van anorexia, maar een echte verklaring is er nog niet. Factoren die kunnen leiden tot anorexia zijn:

  • Voldoen aan het (magere) schoonheidsideaal van o.a. modellen.
  • Perfectionisme.
  • Het hebben van een negatief zelfbeeld. Vaak haten ze hun lichaam en gunnen ze het niks.
  • Geestelijk, lichamelijk of seksueel misbruik kan een “trigger” zijn.  Ze moeten ergens controle over hebben en dit wordt eten.
  • Een verstoorde gezinssituatie (zoals bijvoorbeeld een scheiding).
  • De dood van een naaste.
  • Faalangst.
  • Diëten.

Symptomen van Anorexia:

  • Een obsessie met voedsel en diëten.
  • Ondergewicht, hoewel dit niet altijd het geval is.
  • Ongezond uiterlijk (zie gevolgen).
  • Spelen met het eten.
  • Eten weggooien.
  • Braken (na de maaltijd).
  • Laxeren.
  • Het gebruik van diuretica (plaspillen).
  • Dwangmatig eetpatroon (vaste eettijden met vast voedsel).
  • Het liefst alleen eten.
  • Zeggen dat ze al hebben gegeten zodat ze niet hoeven mee te eten.
  • Soms eetbuien gevolgd met braken.
  • Soms extreem sporten (Anorexia Athletica).

Anorexia Nervosa is een ernstige ziekte die in 15% van de gevallen zelfs dodelijk is.
Andere gevolgen van deze ziekte zijn:

  • Het wegblijven van de menstruatie met in langdurende gevallen, zelfs onvruchtbaarheid als gevolg.
  • Vermoeidheid.
  • Osteoporose.
  • Spierpijn en -kramp.
  • Nierstenen.
  • Vitamine- en mineralentekorten (zie ook voedingsstoffentekorten).
  • Maag- en darmklachten.
  • Een slecht gebit.
  • Droge huid.
  • Droog en dof haar.
  • Donsbeharing op het gezicht, de armen en/of de rug.
  • Afbrokkelende nagels.
  • Verhoogde kans op slokdarm-, keel- en mondkanker (door het braken).
  • Koude handen en voeten door een vertraagde bloedsomloop.
  • Langzame en onregelmatige hartslag.
  • Hartfalen.
  • Depressie.

Anorexia Nervosa lijkt het meeste voor te komen bij meisjes/vrouwen en begint vaak in de puberteit.
Dit wil echter niet zeggen dat jongens, mannen en oudere vrouwen het niet kunnen hebben.

Er zijn een paar cassusen waarbij het erop lijkt dat ketogeen eten kan helpen, maar ik zou het natuurlijk altijd alleen in overleg met je behandelaar(s) doen.

Anorexia Athletica

Anorexia Athletica (ook wel bekent als Hypergymnasia en Bigorexia) is een vorm van Anorexia waarbij er naast het weinige eten, ook nog eens obsessief gesport wordt. Ze zijn sportverslaafd en ze zullen ontkennen dat het een probleem is.

De factoren, symptomen en gevolgen zijn vergelijkbaar met Anorexia Nervosa, hier is het sportelement alleen veel extremer.
De kans is ook iets groter dat het getriggerd wordt door het sporten en niet dat ze gaan sporten vanwege de Anorexia. Zo hebben bijvoorbeeld turnsters, ballerina’s en boksers een grotere kans op Anorexia Athletica, omdat het gewicht bij deze sporten erg belangrijk is.
Niet iedereen eet extreem weinig, maar door het extreme sporten kan het gewicht wel erg dalen.

Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder (ARFID)

De naam zegt het al en vertaald naar het Nederlands betekent het: vermijdende/restrictieve voedselinnamestoornis.
Anders dan de andere eetstoornissen ligt hierbij niet de fixatie op het lichaamsgewicht of de kwaliteit van het voedsel, maar kunnen diverse soorten voedsel voor een daadwerkelijk angstgevoel zorgen.
Zo kan het verslikken in iets ervoor zorgen dat mensen alleen nog maar vloeibaar voedsel durven te drinken (dit hoeft echter niet gebeurt te zijn) en kunnen voedselintoleranties ervoor zorgen dat bijna alles vermeden wordt.
Het niet durven proeven van nieuwe voedingsmiddelen is een veelvoorkomend probleem.

Het gebrek aan variatie kan zorgen voor voedingsstoffentekorten en ondergewicht of juist overgewicht doordat er alleen maar junkfood gegeten wordt.
Het komt voor bij circa 2-4% van de mensen.

Heeft je kind last van ARFID en geeft dit problemen in de klas? Dan heb je misschien wat aan deze pagina: ARFID in de klas.

Binge Eating Disorder

Binge Eating Disorder (BED) is een eetstoornis, waarbij mensen last hebben van extreme, oncontroleerbare, eetbuien. Mensen met BED hebben of krijgen dan ook altijd overgewicht.

Mensen met BED kunnen vaak niet goed omgaan met hun emoties en deze worden “weggegeten”. Dit wordt ook wel een extreme vorm van emotie-eten genoemd. Andere factoren die meespelen zijn:

  • Het hebben van een negatief zelfbeeld.
  • Geestelijk, lichamelijk of seksueel misbruik.
  • Een verstoorde gezinssituatie (zoals bijvoorbeeld een scheiding).
  • De dood van een naaste.
  • Faalangst.
  • Diëten.
  • Er kan een serotonine tekort in de hersenen zijn waardoor het gevoel van verzadiging niet goed werkt.

Symptomen van Binge Eating Disorder:

  • Minimaal 2 keer per week een onbedwingbare eetbui hebben, waarbij erg ongezond wordt gegeten. Deze duren vaak 2 uur, maar kunnen ook de hele dag door zijn.
  • Een obsessie met voedsel en diëten.
  • Overgewicht.
  • Snel en veel eten. In gezelschap wordt er echter vaak “normaal” gegeten.
  • Het verdwijnen van voedsel (hoewel dit vaak vervangen wordt) en het vinden van (veel) lege voedselverpakkingen.
  • Speciaal eten inkopen voor de eetbuien en dit verborgen houden voor de buitenwereld.
  • Zich schamen voor het eetgedrag.
  • Dagelijks afspraken met zichzelf maken over eten, omdat ze willen afvallen, waar ze zich niet aan kunnen houden.
  • De stemming wordt beïnvloed door hoe goed of slecht er gegeten wordt.
  • Voedsel verslaafd zijn.

Binge Eating Disorder is erg schadelijk voor het lichaam, omdat er veel en ongezond gegeten wordt. Gevolgen hiervan kunnen de volgende zijn:

  • Overgewicht.
  • Gewrichtsklachten.
  • Vitamine en mineralen tekort.
  • In extreme gevallen; gescheurde maagwand.
  • Hart- en vaatziekten.
  • Diabetes type 2.
  • Hoge bloeddruk.
  • Hoog cholesterolgehalte.
  • Slaap apneu.
  • Osteoarthritis.
  • Depressie.

Het ontstaat, net als Anorexia, vaak in de pubertijd, maar kan ook op latere leeftijd beginnen. Het is daarentegen veel minder geslachtsgebonden en zowel mannen als vrouwen hebben evenveel kans om het te krijgen.

Boulimia Nervosa

Boulimia Nervosa betekent letterlijk “honger hebben als een rund door een nerveuze oorzaak”. Ook deze benaming klopt niet, omdat Boulimiapatiënten ook eten als ze geen honger hebben.
Mensen met Boulimia hebben, net als bij Binge Eating Disorder, last van eetbuien. Hiervoor wordt echter, net als bij veel Anorexiapatiënten, gecompenseerd door te braken, extreem te sporten en/of extreem te vasten.
Boulimia wordt onderscheiden in 2 types:

  • Type 1; het purgerende type (deze mensen braken om te compenseren).
  • Type 2; het niet purgerende type (deze mensen vasten of sporten extreem om te compenseren).

Boulimiapatiënten hebben vaak een normaal gewicht.

De factoren en symptomen die meespelen bij het ontstaan van Boulimia zijn hetzelfde als die van Anorexia en Binge Eating Disorder. Ze hebben wel vaak last van een schommelend gewicht.

Door de eetbuien en het braken/laxeren/teveel vasten hebben Boulimiapatiënten onder andere kans op de volgende gevolgen:

  • Slecht gebit.
  • Verhoogde kans op slokdarm-, keel- en mondkanker.
  • Droge huid.
  • Afbrokkelende nagels.
  • Vitamine en mineralen tekort.
  • Maag- en darmklachten.
  • Depressie.
  • Spierpijn en -kramp.

Boulimia komt, net als Anorexia Nervosa, het meeste voor bij meisjes en jonge vrouwen.

Orthorexia Nervosa

Bij Orthorexia Nervosa heeft men een obsessie voor gezond eten.
Vet voedsel of voedsel met bijvoorbeeld conserveringsmiddelen of andere toevoegingen worden als “slecht” gezien en volledig vermeden. Ze eten vaak alleen nog maar biologische en rauwe groente en fruit.
Doordat teveel voedsel wordt vermeden, wordt er vaak te weinig en eenzijdig gegeten en is de kans op ondergewicht erg groot.

Het grootste verschil met de andere eetstoornissen is dat mensen met Orthorexia Nervosa geen lage eigenwaarde hebben en zich zelfs superieur voelen omdat ze zo “gezond” eten.

Er is nog weinig bekent over deze ziekte, en het is nog niet volledig erkent, maar de lichamelijke gevolgen zijn hetzelfde als die van Anorexia Nervosa en Athletica.

Eetstoornis NAO

Bij Eetstoornis NAO (niet anderszins omschreven) vallen mensen niet in een bepaalde categorie.
Zo kunnen ze wisselen tussen de verschillende eetstoornissen of niet alle symptomen hebben. Dit maakt het echter niet minder gevaarlijk, omdat het nog moeilijker te herkennen is.

Eetstoornissen zijn zelden makkelijk te herkennen. Mensen met een eetstoornis zijn namelijk erg goed in het verbergen van hun problemen en zoeken zelden hulp. Hiernaast kan iedereen een eetstoornis krijgen.
De lange termijn gevolgen kunnen heel ernstig zijn en die kan je in deze interactieve kaart terugzien.
Als je jezelf (of een ander) herkent in de voorgaande symptomen, zoek dan in ieder geval professionele hulp van een psycholoog die gespecialiseerd is in eetstoornissen. Vaak is ook de hulp van een gespecialiseerde diëtist nodig.
De website Proud2Bme is een uitstekende bron van informatie als je de stap naar een hulpverlener nog te groot vind of meer over eetstoornissen wilt weten.
Bij lichte symptomen, zoals emotie-eten, kan ik wel helpen.

Iemand proberen te helpen door te zeggen dat ze “normaal” moeten eten en zich niet zo moeten aanstellen, werkt averechts. Het duurt jaren om een eetstoornis te boven te komen en de kans op herhaling is altijd aanwezig. Ook kan bijvoorbeeld iemand met Anorexia overgaan naar Orthorexia of Boulimia.

Gezond eten, voldoende bewegen en een gezond gewicht zijn belangrijk, maar laat het geen obsessie worden. In mijn blog Wat is gezond? kan je lezen wat dit inhoudt.