Allergie of intolerantie

Allergie of intolerantie?
Ik heb gemerkt dat veel mensen deze termen door elkaar heen gebruiken dus het leek me een goed onderwerp om een blog over te schrijven. Dit blog gaat dan ook over de verschillen tussen een voedselallergie en een voedingsintolerantie.

In het kort:

  • Bij een allergie maakt het immuunsysteem van het lichaam antistoffen tegen lichaamsvreemde stoffen die helemaal niet schadelijk hoeven te zijn.
    Een bekend voorbeeld is een pinda allergie.
  • Bij een intolerantie krijg je vanaf een bepaalde hoeveelheid last van een stof, maar reageert het immuunsysteem niet.
    Een bekend voorbeeld is lactose intolerantie.

Wat is een voedselallergie?

Bij een allergie reageert het immuunsysteem van het lichaam op een stof zoals het dit zou doen bij een ziekteverwekker of een ontsteking.

Oorzaken

Er zijn verscheidende oorzaken voor een allergie, maar in veel gevallen weten ze de exacte oorzaak niet. De volgende factoren kunnen meespelen: erfelijkheid, een te goede hygiëne en een Westers dieet met veel ultrabewerkt voedsel.

Er zijn 4 types allergische reacties:

  • Type I: bij dit type allergie (ook wel bekend als IgE-gemediëerde of IgE-afhankelijke allergie) zijn de IgE antilichamen betrokken. Dit is een allergie die bij herhaaldelijke blootstelling steeds erger wordt. Zodra de allergie aanwezig is, is de reactie bijna direct.
  • Type II: bij dit type allergie (ook wel bekend als cytotoxische reactie) zorgen de IgG of IgM antilichamen ervoor dat cellen of weefsel afgebroken worden. Bij een bloedtransfusie met het verkeerde bloed zullen rode bloedcellen zullen gaan samenklonteren en wat dodelijk kan zijn. Het kan ook een allergische reactie op een medicijn zijn.
  • Type III: bij dit type allergie (beter bekend als immuuncomplex-ziekte) reageren de antilichamen door een complex te vormen wat neerslaat op het weefsel en hier ontstekingen veroorzaakt. De reactie kan 2-72 uur duren.
  • Type IV: bij dit type allergie (beter bekend als gemediëerde allergie) reageren de T-cellen wat weefselschade en ontsteking kan veroorzaken.

Type 1,3 en 4 kunnen een voedselallergie zijn.
Met behulp van bloedonderzoek, allergietesten, een provocatietest en een eliminatiedieet (door een diëtist) kan worden vastgesteld welke allergie er aanwezig is.

De meest voorkomende symptomen van een voedselallergie

  • acne
  • ademhalingsmoeilijkheden
  • anafylactische shock
  • artritis
  • astma
  • blaasontsteking
  • buikklachten zoals krampen, buikpijn, misselijkheid en een opgeblazen gevoel
  • chronische hoest/verkoudheid/verstopte voorhoofdsholten
  • diarree
  • dikke darmontsteking/colitis
  • duizeligheid
  • huidklachten zoals jeuk, een rode huid, eczeem en galbulten
  • hoofdpijn
  • jeuk in mond en neus
  • maagpijn of -krampen
  • migraine
  • misselijkheid/braken
  • oog problemen zoals droogheid, tranen en jeuk
  • slikklachten
  • stemmingswisselingen
  • vocht vasthouden
  • zuurbranden

De meest voorkomende voedsel allergenen worden dikgedrukt op de ingrediëntenlijst van voedingsmiddelen.
Dit zijn: ei, gluten bevattende granen (zoals tarwe, spelt, rogge en gerst), melk en lactose, mosterd, noten (zoals amandelen, hazelnoten, walnoten, cashewnoten, pecannoten, paranoten, pistachenoten, macadamianoten), pinda, schaaldieren, selderij, sesamzaad, soja, sulfiet, lupine, vis en weekdieren.

Soms kom je de volgende termen tegen: “kan sporen bevatten van”  en “geproduceerd in een fabriek waar ook ….. verwerkt worden”. Dit betekend dat het allergeen niet in het voedingsmiddel zelf zit, maar dat de machines in de fabriek waar het gemaakt wordt er mee in aanraking zouden kunnen komen. Mensen met een extreme allergie kunnen hier al op reageren, maar de fabrikant dekt zichzelf natuurlijk ook zo in.

Wil je meer leren over voeding en ingrediëntenlijsten? Maak eens een afspraak voor een Voedingsconsult.

Kruisallergie.

Er bestaat ook nog de kruisallergie en mensen met een pollenallergie of latexallergie hebben vaak een allergie voor bepaalde fruitsoorten, groenten of noten. Dit noemen we ‘kruisreactie’.
Het immuunsysteem kan soms geen onderscheid maken tussen de eiwitten die ze bevatten, omdat deze erg op elkaar lijken.
Dit kan tussen voedingsmiddelen zijn, maar ook tussen voedingsmiddelen en pollen en/of tussen voedingsmiddelen en latex.
Bijvoorbeeld: het appelallergeen lijkt zoveel op het allergeen van de berk dat de allergische persoon niet alleen op de berk reageert, maar ook op de appel.
70 procent van de voedselallergieën zijn in verband te brengen met pollen (paraberksyndroom) en de meest voorkomende klacht hierbij is tinteling en irritatie van mond, keel en ogen. Dit heet het Oraal Allergie Syndroom (O.A.S.).
Door de voedingsmiddelen waar je op reageert te verhitten worden de eiwitten afgebroken en dat is de reden dat velen vaak wel appeltaart of appelmoes kunnen eten, maar geen rauwe appel. Of wel pindakaas, maar geen pinda’s.
Door voedsel waar je op reageert kort te verhitten in de magnetron of oven helpt hier vaak bij, maar de één is gevoeliger dan de ander.
Test het dan ook alleen uit als je hooikoortspillen in huis hebt zodat je de mogelijke reactie er sneller mee kan verminderen. Over het algemeen wordt deze na een uur al minder en je mond goed spoelen met water kan het ook versnellen.

Voorbeelden van kruisallergieën zijn: 

  • Berk: appel, hazelnoot, wortel, aardappel, selderij, kers, peer, walnoot.
  • Bijvoet: selderij, wortel, venkel, peterselie, koriander, mosterd.
  • Gras: aardappel, tomaat, tarwe, pinda.
  • Koemelk: geitenmelk, schapenmelk, rundvlees.
  • Pinda: boomnoten, soja bonen, groene bonen, groene erwten, linzen, lupine.
  • Linzen: soja, pinda.
  • Latex: banaan, avocado, kiwi, kastanje, papaja, vijgen, aardappel, tomaat.
  • Nikkel: chocolade, drop, noten, peulvruchten en volkorenproducten.
  • Varkensvlees: kat.

Wat is een voedingsintolerantie?

Bij een intolerantie reageert het lichaam ook op een stof, maar is het immuunsysteem hier niet bij betrokken.
Dit kan stofwisselingsklachten geven en zelfs vergelijkbare symptomen als van een voedselallergie.

Oorzaken

Er zijn verscheidende oorzaken voor een intolerantie. Zo kan iemand te weinig van een bepaalde enzym aanmaken of zelfs helemaal missen (denk aan het enzym lactase wat lactose afbreekt), kan iemand gevoelig zijn voor bepaalde natuurlijke of chemische stoffen (denk aan fenylethylamine en gluten of bepaalde voedingsadditieven zoals kleurstoffen), maar kan het ook psychisch zijn (denk aan mensen die denken dat ze geen gluten kunnen eten, maar wel probleemloos speltbrood kunnen eten [die boordevol zit met gluten]).
Bij mensen met darmproblemen (zoals bijvoorbeeld PDS of IBD) is de darmfunctie hiernaast vaak niet optimaal en kunnen de darmen niet alles even goed verteren waardoor ze al snel intolerantie klachten krijgen.

Als er een intolerantie wordt vermoed, word er soms eerst een een voedselallergie uitgesloten met de bovengenoemde testen. Verder zijn er speciale intolerantie testen om te bepalen waar de tolerantiegrens ligt (ook wel bekend als de tolerantiedrempel).
Hoeveel dit is verschilt per persoon. Zo kan de 1 bijvoorbeeld een glas melk drinken en heeft de ander al last van 1 slokje of gaat 1 boterham goed, maar zorgen 2 voor klachten.
Sta er ook bij stil dat je intolerantie klachten zich soms pas tot wel 3 dagen na die maaltijd kunnen uiten.

Ga langs je huisarts als je vermoed dat je een allergie of intolerantie hebt en ga niet zelf zomaar voedingsmiddelen uitsluiten. Je hebt namelijk snel kans op voedingsstoffen tekorten.
Bij een intolerantie kan het FODMAP dieet onder begeleiding van een FODMAP diëtist helpen om erachter te komen waar je last van krijgt en als je een allergie hebt, dan kan een diëtist je natuurlijk helemaal het beste begeleiden.
Zo leer je precies waar je op moet letten en wat je ter vervanging kunt nemen.

Ga je op vakantie? Het Voedingscentrum heeft een makkelijke lijst gemaakt met de meest voorkomende woorden: Op vakantie met een voedselallergie of voedingsintolerantie.